path: root/gcc/testsuite/c-c++-common/cpp/embed-dir/magna-carta.txt

Henrícus Dei grátia rex Angliæ, dóminus Hibérniæ, dux Normánniæ, Aquitániæ, et comes Andegáviæ, archiepíscopis, epíscopis, abbátibus, prióribus, comítibus, barónibus, vicecomítibus, præpósitis, minístris et ómnibus ballívis et fidélibus suis præséntem cartam inspectúris, salútem. Sciátis quod nos, intúitu Dei et pro salúte ánime nostre et animárum antecessórum et successórum nostrórum, ad exaltatiónem sancte ecclésiæ et emendatiónem regni nostri, spontánea et bona voluntáte nostra, dédimus et concéssimus archiepíscopis, epíscopis, abbátibus, prióribus, comítibus, barónibus et ómnibus de regno nostro has libertátes subscríptas tenéndas in regno nostro Angliæ in perpétuum.
In primis concéssimus Deo et hac præsénti carta nostra confirmávimus pro nobis et herédibus nostris in perpétuum quod anglicána ecclésia líbera sit, et hábeat ómnia iura sua íntegra et libertátes suas illǽsas. Concéssimus étiam ómnibus líberis homínibus regni nostri pro nobis et herédibus nostris in perpétuum omnes libertátes subscríptas, habéndas et tenéndas eis et herédibus suis de nobis et herédibus nostris in perpétuum.
Si quis cómitum vel barónum nostrórum sive aliórum tenéncium de nobis in cápite per servícium militáre mórtuus fúerit, et, cum decésserit, heres eius plene ætátis fúerit et relévium débeat, hábeat hereditátem suam per antíquum relévium, scílicet heres vel herédes cómitis de barónia cómitis íntegra per centum libras, heres vel herédes barónis de barónia íntegra per centum libras, heres vel herédes mílitis de feódo mílitis íntegro per centum sólidos ad plus; et qui minus debúerit minus det secúndum antíquam consuetúdinem feodórum.
Si autem heres alícuius tálium fúerit infra etatem, dóminus eius non hábeat custódiam eius nec terre sue ántequam homágium eius céperit; et, postquam talis heres fúerit in custódia, cum ad etatem pervénerit, scílicet vigínti et únius anni, hábeat hereditátem suam sine relévio et sine fine, ita tamen quod, si ipse, dum infra etatem fúerit, fiat miles, nichilominus terra remáneat in custódia dominórum suórum usque ad términum prædíctum.
Custos terre huiúsmodi herédis qui infra etatem fúerit non cápiat de terra herédis nisi rationábiles éxitus et rationábiles consuetúdines et rationabília servícia, et hoc sine destructióne et vasto hóminum vel rerum; et si nos commisérimus custódiam alícuius talis terre vicecomíti vel alícui álii qui de exítibus terre illíus nobis débeat respondére, et ille destructiónem de custódia fécerit vel vastum, nos ab illo capiémus eméndam, et terra committétur duóbus legálibus et discrétis homínibus de feódo illo qui de exítibus nobis respóndeant vel ei cui eos assignavérimus; et si dedérimus vel vendidérimus alícui custódiam alícuius talis terre, et ille destructiónem inde fécerit vel vastum, amíttat ipsam custódiam et tradátur duóbus legálibus et discrétis homínibus de feódo illo qui simíliter nobis respóndeant, sicut prædíctum est.
Custos autem, quámdiu custódiam terre habúerit, susténtet domos, parcos, vivária, stagna, molendína et cétera ad terram illam pertinéncia de exítibus terre eiusdem, et reddat herédi, cum ad plenam etatem pervénerit, terram suam totam instaurátam de carúcis et ómnibus áliis rebus, ad minus secúndum quod illam recépit. Hec ómnia observéntur de custódiis archiepiscopátuum, episcopátuum, abbatiárum, priorátuum, ecclesiárum et dignitátum vacáncium que ad nos pértinent, excépto quod huiúsmodi custódie vendi non debent.
Herédes mariténtur absque disparagatióne.
Vídua post mortem maríti sui statim et sine difficultáte áliqua hábeat maritágium suum et hereditátem suam, nec áliquid det pro dote sua vel pro maritagio suo vel pro hereditáte sua, quam hereditátum marítus suus et ipsa tenuérunt die óbitus ípsius maríti, et máneat in capitáli meságio maríti sui per quadrangínta dies post óbitum ípsius maríti sui, infra quos assignétur ei dos sua, nisi prius et fúerit assignáta, vel nisi domus illa sit castrum; et si de castro recésserit, statim provideátur ei domus cómpetens in qua possit honéste morári, quoúsque doe sua ei assignétur secúndum quod prædíctum est, et hábeat rationábile estovérium suum ínterim de commúni. Assignétur autem ei pro dote sua tércia pars tócius terre maríti sui que sua fuit in vita sua, nisi de minóri dotáta fúerit ad hóstium ecclésiæ.
Nulla vídua distringátur ad se maritándam, dum vívere volúerit sine maríto, ita tamen quod securitátem fáciet quod se non maritábit sine assénsu nostro, si de nobis tenúerit, vel sine assénsu dómini sui, si de áliquo tenúerit.
Nos vero vel bállivi nostri non seisiémus terram áliquam nec rédditum pro débito áliquo quámdiu catálla debitóris præséncia suffíciant ad débitum reddéndum et ipse débitor parátus sit inde satisfácere; nec plégii ípsius debitóris distringántur quámdiu ipse capitális débitor suffíciat ad solutiónem débiti; et, si capitális débitor defécerit in solutióne débiti, non habens unde reddat aut réddere rolit cum possit, plégii respóndeant pro débito; et, si volúerint, hábeant terras et rédditus debitóris quoúsque sit eis satisfáctum de débito quod ante pro eo solvérunt, nisi capitális débitor monstráverit se inde esse quiétum versus eósdem plégios.
Cívitas Londóniæ hábeat omnes antíquas libertátes et líberas consuetúdines suas. Pretérea vólumus et concédimus quod omnes álie civitátes, et burgi, et ville, et barónes de quinque pórtubus, et omnes portus, hábeant omnes libertátes et líberas consuetúdines suas.
Nullus distringátur ad faciéndum maius servícium de feódo mílitis nec de álio líbero teneménto quam inde debétur.
Commúnia plácita non sequántur cúriam nostram, set teneántur in áliquo loco certo.
Recognitiónes de nova disseísina et de morte antecessóris non capiántur nisi in suis comitátibus, et hoc modo: nos, vel si extra regnum fuérimus, capitális iusticiárius noster, mittémus iusticiários per unumquémque comitátum semel in anno, qui cum milítibus comitátuum cápiant in comitátibus assísas prædíctas. Et ea que in illo advéntu suo in comitátu per iusticiários prædíctos ad dictas assísas capiéndas missos terminári non possunt, per eósdem terminéntur álibi in itínere suo; et ea que per eósem propter difficultátem aliquórum articulórum terminári non possunt, refer-antur ad iusticiários, nostros de banco, et ibi terminéntur.
Assise de última præsentatióne semper capiántur coram iusticiáriis nostris de banco et ibi terminéntur.
Liber homo non amerciétur pro parvo delícto nisi secúndum modum ípsius delícti, et pro magno delícto, secúndum magnitúdinem delícti, salvo conteneménto suo; et mercátor eódem modo salva mercandísa sua; et villánus altérius quam noster eódem modo amerciétur salvo wainágio suo, si incíderit in misericórdiam nostram; et nulla prædictárum misericordiárum ponátur nisi per sacraméntum probórum et legálium hóminum de visnéto.
Cómites et barónes non amerciéntur nisi per pares suos, et non nisi secúndum modum delícti.
Nulla ecclesiástica persóna amerciétur secúndum quantitátem benefícii sui ecclesiástici, set secúndum láicum teneméntum suum, et secúndum quantitátem delícti.
Nec villa, nec homo, distringátur fácere pontes ad ripárias nisi que ex antíquo et de iure fácere debet.
Nulla ripária decétero defendátur, nisi ille que fuérunt in defénso témpore regis Henríci avi nostri, per eádem loca et eósdem términos sicut esse consuevérunt témpore suo.
Nullus vicecómes, constabulárius, coronatóres vel álii bállivi nostri téneant plácita corone nostre.
Si áliquis tenens de nobis láicum feódum moriátur, et vice-comes vel ballívus noster osténdat lítteras nostras paténtes de summonitióne nostra de débito quod defúnctus nobis débuit, líceat vicecomíti vel ballivo nostro attachiáre et inbreviáre cátalla defúncti invénta in láico feódo ad valénciam illíus débiti per visum legálium hóminum, ita tamen quod nichil inde amoveátur donec persolvátur nobis débitum quod clarum fúerit, et resíduum relinquátur executóribus ad faciéndum testaméntum defúncti; et si nichil nobis debeátur ab ipso, ómnia cátalla cedant defúncto, salvis uxóri ípsius et púeris suis rationabílibus pártibus suis.
Nullus constabulárius vel eius ballívus cápiat blada vel ália cátalla alícuius qui non sit de villa ubi castrum situm est, nisi statim inde reddat denários aut respéctum inde habére possit de voluntáte venditóris; si autem de villa ipsa fúerit, infra quadragínta dies précium reddat.
Nullus constabulárius distríngat áliquem mílitem ad dandum denários pro custódia castri, si ipse eam fácere volúerit in própria persóna sua, vel per álium probum hóminem, si ipse eam fácere non possit propter rationábilem causam, et, si nos duxérimus eum vel misérimus in exércitum, erit quiétus de custódia secúndum quantitátem témporis quo per nos fúerit in exércitu de feódo pro quo fecit servícium in exércitu.
Nullus vicecómes, vel ballívus noster, vel álius cápiat equos vel caréttas alícuius pro cariagio faciéndo, nisi reddat liberatiónem antíquitus statútam, scílicet pro carétta ad duos equos decem denários per diem, et pro carétta ad tres equos quatuórdecim denários per diem. Nulla carétta domínica alícuius ecclesiástice pérsone vel mílitis vel alícuius dómine capiátur per ballivos prædíctos.
Nec nos nec bállivi nostri nec álii capiémus aliénum boscum ad castra vel ália agénda nostra, nisi per voluntátem illíus cuius boscus ille fúerit.
Nos non tenébimus terras eórum qui convícti fúerint de felónia, nisi per unum annum et unum diem; et tunc reddántur terre dóminis feodórum.
Omnes kidélli decétero deponántur penítus per Tamísiam et Medéweiam et per totam Angliam, nisi per costéram maris.
Breve quod vocátur Précipe decétero non fiat alícui de áliquo tenaménto, unde liber homo perdat cúriam suam.
Una mensúra vini sit per totum regnum nostrum, et una mensúra cervísiæ, et una mensúra bladi, scílicet quartérium London, et una latitúdo pannórum tinctórum et russettórum et haubergettórum, scílicet due ulne infra listas; de pondéribus vero sit ut de mensúris.
Nihil detur de cétero pro brevi inquisitiónis ab eo qui inquisitiónem petit de vita vel membris, set gratis concedátur et non negétur.
Si áliquis téneat de nobis per feodifírmam vel soccágium, vel per burgágium, et de álio terram téneat per servícium militáre, nos non habébimus custódiam herédis nec terre sue que est de feódo altérius, occasióne illíus feodifírme, vel soccágii, vel burgágii, nec habébimus custódiam illíus feodifírme vel soccágii vel burgágii, nisi ipsa feodifírma débeat servícium militáre. Nos non habébimus custódiam herédis nec terre alícuius quam tenet de álio per servícium militáre, occasióne alícuius parve seriantériæ quam tenet de nobis per servícium reddéndi nobis cultéllos, vel sagíttas, vel huiúsmodi.
Nullus ballívus ponat decétero áliquem ad legem maniféstam vel ad iuraméntum símplici loquéla sua, sine téstibus fidélibus ad hoc indúctis.
Nullus liber homo decétero capiátur vel imprisonétur aut disseisiátur de áliquo líbero teneménto suo vel libertátibus vel líberis consuetudínibus suis, aut utlagétur, aut exulétur aut áliquo álio modo destruátur, nec super eum íbimus, nec super eum mittémus, nisi per legále iudícium párium suórum, vel per legem terre.
Nulli vendémus, nulli negábimus aut differémus rectum vel iustíciam.
Omnes mercatóres, nisi públice ántea prohíbiti fúerint, hábeant salvum et secúrum exíre de Anglia, et veníre in Angliam, et morári, et ire per Angliam tam per terram quam per aquam ad eméndum vel vendéndum sine ómnibus toltis malis per antíquas et rectas consuetúdines, preterquam in témpore gwerre, et si sint de terra contra nos gwérrina; et si tales inveniántur in terra nostra in princípio gwerre, attachientur sine dampno córporum vel rerum, donec sciátur a nobis vel a capitáli iusticiário nostro quómodo mercatóres terre nostre tracténtur, qui tunc inveniéntur in terra contra nos gwérrina; et, si nostri salvi sint ibi, álii salvi sint in terra nostra.
Si quis tenúerit de áliqua escǽta, sicut de honóre Wallingefórdiæ, Bolóniæ, Notingeham, Lancástriæ, vel de áliis que sunt in manu nostra, et sint barónie, et obíerit, heres eius non det aliud relévium nec fiat nobis aliud servícium quam fáceret baróni, si ipsa esset in manu barónis; et nos eódem modo eam tenébimus quo baro eam ténuit, nec nos, occasióne talis barónie vel escæte, habébimus áliquam escǽtam vel custódiam aliquórum hóminum nostrórum, nisi álibi tenúerit de nobis in cápite ille qui ténuit baróniam vel escǽtam.
Nullus liber homo decétero det ámplius alícui vel vendat de terra sua quam ut de resíduo terre sue possit sufficiénter fíeri dómino feódi servícium ei débitum quod pértinet ad feódum illud.
Omnes patróni abbatiárum qui habent cartas regum Angliæ de advocatióne, vel antíquam tenúram vel possessiónem, hábeant eárum custódiam cum vacáverint, sicut habére debent, et sicut supra declarátum est.
Nullus capiátur vel imprisonétur propter appéllum fémine de morte altérius quam viri sui.
Nullus comitátus decétero teneátur, nisi de mense in mensem; et, ubi maior términus esse solébat, maior sit. Nec áliquis vicecómes vel ballívus fáciat turnum suum per hundrédum nisi bis in anno et non nisi in loco débito et consuéto, vidélicet semel post Pascha et íterum post festum sancti Michaélis. Et visus de franco plegio tunc fiat ad illum términum sancti Michális sine occasióne, ita scílicet quod quilíbet hábeat libertátes suas quas hábuit et habére consuévit témpore regis Henríci avi nostri, vel quas póstea perquisívit. Fiat autem visus de franco plegio sic, vidélicet quod pax nostra teneátur, et quod tethinga íntegra sit sicut esse consuévit, et quod vicecómes non quérat occasiónes, et quod contintus sit eo quod vicecómes habére consuévit de visu suo faciéndo témpore regis Henríci avi nostri.
Non líceat alícui decétero dare terram suam alícui dómui religióse, ita quod eam resúmat tenéndam de eádem domo, nec líceat alícui dómui religióse terram alícuius sic accípere quod tradat illam ei a quo ipsam recépit tenéndam. Si quis autem de cétero terram suam alícui dómui religióse sic déderit, et super hoc convincátur, donum suum penítus cassétur, et terra illa dómino suo illíus feódi incurrátur.
Scutágium decétero capiátur sicut capi solébat témpore regis Henríci avi nostri. Et salve sint archiepíscopis, epíscopis, abbátibus, prióribus, templáriis, hospitaláriis, comítibus, barónibus et ómnibus áliis tam ecclesiásticis quam seculáribus persónis libertátes et líbere consuetúdines quas prius habuérunt.
Omnes autem istas consuetúdines prædíctas et libertátes quas concéssimus in regno nostro tenéndas quantum ad nos pértinet erga nostros, omnes de regno nostro tam clérici quam láici obsérvent quantum ad se pértinet erga suos. Pro hac autem concessióne et donatióne libertátum istárum et aliárum libertátum contentárum in carta nostra de libertátibus fóreste, archiepíscopi, epíscopi, abbátes, prióres, cómites, barónes, mílites, líbere tenéntes, et omnes de regno nostro dedérunt nobis quintam décimam partem ómnium mobílium suórum. Concéssimus étiam eísdem pro nobis et herédibus nostris quod nec nos nec herédes nostri áliquid perquirémus per quod libertátes in hac carta conténte infringántur vel infirméntur; et, si de áliquo áliquid contra hoc perquisítum fúerit, nichil váleat et pro nullo habeátur.
His téstibus dómino Stéphano Cantuariensi archiepíscopo, Eustáchio Lundoniensi, Iocelino Bathoniensi, Petro Wintoniensi, Hugoni Lincolniensi, Ricardo Sarrisberiensi, Benedícto Roffensi, Willelmo Wigorniensi, Iohanne Eliensi, Hugone Herefordiensi, Radulpho Cicestriensi, Willelmo Exoniensi epíscopis, abbáte sancti Albáni, abbáte sancti Edmundi, abbáte de Bello, abbáte sancti Augustíni Cantuariensis, abbáte de Evashamia, abbáte de Westmonasterio, abbáte de Burgo sancti Petri, abbáte Radingensi, abbáte Abbendoniensi, abbáte de Maumeburia, abbáte de Winchecomba, abbáte de Hida, abbáte de Certeseia, abbáte de Sire-burnia, abbáte de Cerne, abbáte de Abbotebiria, abbáte de Middletonia, abbáte de Seleby, abbáte de Wyteby, abbáte de Cirencestria, Huberto de Burgo iusticiário, Ranulfo cómite Cestrie et Lincolnie, Willelmo cómite Sarrisberie, Willelmo cómite Warennie, Gilberto de Clara cómite Gloucestrie et Hertfordie, Willelmo de Ferráriis cómite Derbeie, Willelmo de Mandevilla cómite Essexie, Hugone Le Bigod cómite Norfolcie, Willelmo cómite Aubemarle, Hunfrido cómite Herefordie, Iohanne constabulario Cestrie, Roberto de Ros, Roberto fílio Walteri, Roberto de Véteri ponte, Willielmo Brigwerre, Ricardo de Munfichet, Petro fílio Herberti, Matheo fílio Herberti, Willielmo de Albiniaco, Roberto Gresley, Reginaldo de Brahus, Iohanne de Munemutha, Iohanne fílio Aláni, Hugone de Mortuomari, Waltero de Bellocampo, Willielmo de sancto Iohanne, Petro de Malalacu, Briano de Insula, Thoma de Muletonia, Ricardo de Argentein., Gaulfrido de Nevilla, Willielmo Mauduit, Iohanne de Baalun.
Datum apud Westmonastérium undécimo die februárii anno regni nostri nono.